30 September 2017

تاریخ نمایش «اعترافات» تلویزیونی احسان طبری

دوست من آقای ایرج مصداقی در کتاب عظیم و بسیار ارزنده‌اش «نه زیستن، نه مرگ» (جلد ‏نخست، صص ۳۲۱ و ۳۲۲) می‌نوشت که: «۹‏‎ ‎روز بعد [از ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۲]، احسان طبری ‏ایدئولوگ حزب در حالی که کمتر از ده روز از دستگیری‌اش می‌گذشت در تلویزیون ادعا کرد که در اثر ‏مطالعه کتاب‌های علامه‌ طباطبایی و مرتضی مطهری به اسلام روی آورده است». من در تابستان ‏‏۲۰۰۷ (ده سال پیش، ۱۳۸۶) در نقد دوستانه‌ای برای آقای مصداقی نوشتم که چنین چیزی ممکن نیست، زیرا ‏من تا ۱۵ روز پس از دستگیری طبری در ۷ اردیبهشت ۱۳۶۲، منتظر خبر و نشانی از او بودم و هیچ ‏نمی‌دانستم که او هم گرفتار شده. اگر «اعترافاتی» از او پخش شده‌بود، بی‌خبریم پایان می‌یافت.‏

متن نقد من و پاسخ آقای مصداقی در این نشانی موجود است. ایشان قول دادند که در این باره ‏تحقیق کنند. از آن پس این ادعای ایشان، متأسفانه، در رسانه‌های بی‌شماری به اشکال گوناگون ‏تکرار و باز تولید شد: از بی‌بی‌سی تا ویکی‌پدیا و... من متن ویکی‌پدیا را تغییر دادم و تصحیح کردم، ‏اما تصحیح جاهای دیگر از دستم بر نیامد. چند بار این موضوع را به آقای مصداقی یادآوری کردم، از ‏جمله پس از انتشار مقاله‌ای در وبگاه رادیو زمانه، که در آن گفته می‌شد که طبری ۹ روز پس از ‏دستگیری در زندان سکته کرد و نیمی از صورت و بدنش نیمه‌فلج شد و بستریش کردند، و نیز در ‏انتهای نوشته‌ام به تاریخ ۱۴ فوریه‌ی امسال در رد ادعای مهدی پرتوی درباره‌ی چگونگی دستگیر نشدن ‏طبری در ۱۷ بهمن ۱۳۶۱.‏

سرانجام آقای مصداقی فرصتی یافت تا به این موضوع بپردازد و در نوشته‌ای به تاریخ تیرماه امسال، ‏اشتباه خود را تصحیح کرد. در آن نوشته ایشان تأیید می‌کند که «اعترافات» طبری نخستین بار یک ‏سال دیرتر، یعنی در اردیبهشت ۱۳۶۳، از تلویزیون پخش شده و در شماره‌های ۱۷ و ۱۹ اردیبهشت ‏آن سال در روزنامه‌ی اطلاعات درج شده‌است.‏

البته در واقع نمی‌دانیم که آن «اعترافات» در چه تاریخی فیلم‌برداری شده‌است، زیرا هاشمی ‏رفسنجانی در روزنوشت‌هایش می‌نویسد که در تاریخ ۲۱ دی ۱۳۶۲ «فیلم مصاحبه‌ی احسان ‏طبری» را [که کپی‌هایی از آن را به طور اختصاصی به مقامات حاکمیت می‌دادند] دیده‌است.‏

آقای مصداقی علت اشتباه خود را به این احتمال نسبت می‌دهد که محسن رضایی هنگام اعلام ‏خبر دستگیری طبری گفت که طبری هنگام دستگیری غافلگیر شده و گفته‌است «شما بردید، ما ‏باختیم».‏

روزنامه‌های «جمهوری اسلامی» و اطلاعات گفته‌های محسن رضایی و محسن رفیق‌دوست را در ‏زمینه‌ی غافلگیری احسان طبری، دست‌کم در سه خبر، به شکل‌های گوناگونی نقل کرده‌اند، ‌اما در ‏هیچ کدام از آن‌ها عبارت «ما باختیم» به نقل غیر مستقیم از طبری نیامده است. «شما بردید» ‏را نوشته‌اند، اما من در هیچ منبع دست اولی «ما باختیم» را از زبان طبری نیافته‌ام.‏ خود، که در آن هنگام به بایگانی روزنامه‌ها دسترسی نداشتم، زیر فشار هیاهوی دوستان و ‏‏«دشمنانی»، جمله‌ای را که از طبری در «با گام‌های فاجعه» نوشته‌بودم تغییر دادم و در «قطران در ‏عسل» عبارت «ما باختیم» را هم اضافه کردم، و اکنون برای ویراست بعدی آن کتاب، حذفش ‏می‌کنم.‏

متن اصلی و کامل تصحیح آقای مصداقی را در این نشانی می‌یابید. با سپاس از ایشان که ‏سرانجام، پس از ده سال، این تصحیح را انجام دادند.‏

No comments: